Co to jest graniczny podatek węglowy (CBAM)?
CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism) to mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Założeniem CBAM – który jest nazywany granicznym podatkiem węglowym – jest wprowadzenie mechanizmów umożliwiających osiągnięcie celu neutralności klimatycznej Unii Europejskiej najpóźniej do 2050 r. zgodnie z porozumieniem paryskim przez zmniejszenie ryzyka ucieczki emisji gazów cieplarnianych wynikającego z wyższego poziomu ambicji klimatycznych Unii. Oczekuje się, że CBAM pomoże też wspierać obniżanie emisyjności w państwach trzecich. Zobacz kogo będą dotyczyć nowe obowiązki i jakie importowane towary będzie obejmować.
Mechanizm został wprowadzony w związku z Zielonym Ładem i opiera się na wymaganiach określonych w następujących aktach prawnych:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (wejście w życie 17 maja 2023 r.),
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (wejście w życie 16 września 2023 r.).
Kogo dotyczy CBAM?
Jako instrument zapobiegający ucieczce emisji i zmniejszający emisje gazów cieplarnianych CBAM powinien zapewnić objęcie produktów przywożonych systemem regulacyjnym, w którym stosuje się takie same koszty emisji dwutlenku węgla jak te, które ponoszone są w EU ETS (handel uprawnieniami do emisji), czego skutkiem będzie zrównanie opłaty emisyjnej od produktów przywożonych i wewnątrzunijnych. CBAM jest środkiem ochrony klimatu, który powinien wspierać redukcję emisji gazów cieplarnianych na świecie i zapobiegać ryzyku ucieczki emisji, a jednocześnie zapewniać zgodność z przepisami Światowej Organizacji Handlu.
Wdrożenie CBAM zostało podzielone na okres przejściowy (rozpoczynający się dnia 1 października 2023 r. i kończący się 31 grudnia 2025 r.) i okres docelowy (rozpoczynający się od 1 stycznia 2026 r.).
Jakie są obowiązki w okresie przejściowym?
W okresie przejściowym trwającym od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. CBAM ma zastosowanie jedynie w zakresie obowiązków sprawozdawczych określonych w art. 33-35 rozporządzenia 2023/956.
Sprawozdanie CBAM zawiera następujące informacje:
- całkowitą ilość każdego rodzaju towarów, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów, określoną dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia;
- rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych, wyrażony w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów, obliczony zgodnie z metodą określoną w załączniku IV do rozporządzenia;
- całkowite emisje pośrednie;
- opłatę emisyjną należną w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.
Każdy importer lub pośredni przedstawiciel celny, który dokonał przywozu towarów w danym kwartale roku kalendarzowego, składa Komisji sprawozdanie za ten kwartał zawierające informacje o towarach przywiezionych w tym kwartale, nie później niż jeden miesiąc po zakończeniu tego kwartału.
Komisja opracowała Rejestr przejściowy CBAM, aby umożliwić importerom wypełnianie obowiązków, w szczególności sporządzanie i składanie sprawozdań. Obecnie trwają prace nad umożliwieniem nadawania dostępu do rejestru dla importerów i pośrednich przedstawicieli celnych. Rejestr przejściowy dostępny jest na stronie: TAXUD authentication portal. Informacji na temat stopnia zaawansowania prac nad rejestrem można szukać na stronie KOBIZE (Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami), który nadzoruje CBAM.
Jakich towarów dotyczy CBAM?
CBAM dotyczy towarów wymienionych w Załączniku nr 1 do rozporządzenia:
|
CEMENT |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
2507 00 80 – Pozostałe gliny kaolinowe |
Dwutlenek węgla |
|
2523 10 00 – Klinkier cementowy |
Dwutlenek węgla |
|
2523 21 00 – Biały cement portlandzki, nawet sztucznie barwiony |
Dwutlenek węgla |
|
2523 29 00 – Pozostały cement portlandzki |
Dwutlenek węgla |
|
2523 30 00 – Cement glinowy |
Dwutlenek węgla |
|
2523 90 00 – Pozostałe cementy hydrauliczne |
Dwutlenek węgla |
|
ENERGIA ELEKTRYCZNA |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
2716 00 00 – Energia elektryczna |
Dwutlenek węgla |
|
NAWOZY |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
2808 00 00 – Kwas azotowy; mieszaniny nitrujące |
Dwutlenek węgla i podtlenek azotu |
|
2814 – Amoniak, bezwodny lub w roztworze wodnym |
Dwutlenek węgla |
|
2834 21 00 – Azotany potasu |
Dwutlenek węgla i podtlenek azotu |
|
3102 – Nawozy mineralne lub chemiczne, azotowe |
Dwutlenek węgla i podtlenek azotu |
|
3105 – Nawozy mineralne lub chemiczne, zawierające dwa lub trzy z pierwiastków nawozowych: azot, fosfor i potas; pozostałe nawozy; towary niniejszego działu w tabletkach lub podobnych postaciach, lub w opakowaniach o masie brutto nieprzekraczającej 10 kg z wyjątkiem: 3105 60 00 – Nawozy mineralne lub chemiczne, zawierające dwa pierwiastki nawozowe: fosfor i potas |
Dwutlenek węgla i podtlenek azotu |
|
ŻELIWO I STAL |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
72 – Żeliwo i stal z wyjątkiem: |
Dwutlenek węgla |
|
7202 2 – Żelazokrzem |
|
|
7202 30 00 – Żelazokrzemomangan |
|
|
7202 50 00 – Żelazokrzemochrom |
|
|
7202 70 00 – Żelazomolibden |
|
|
7202 80 00 – Żelazowolfram i żelazokrzemowolfram |
|
|
7202 91 00 – Żelazotytan i żelazokrzemotytan |
|
|
7202 92 00 – Żelazowanad |
|
|
7202 93 00 – Żelazoniob |
|
|
7202 99 – Pozostałe: |
|
|
7202 99 10 – Żelazofosfor |
|
|
7202 99 30 – Żelazokrzemomagnez |
|
|
7202 99 80 – Pozostałe |
|
|
7204 – Odpady i złom żeliwa i stali; wlewki do przetopienia z żeliwa lub stali |
|
|
2601 12 00 – Aglomerowane rudy i koncentraty żelaza, inne niż wyprażone piryty żelazowe |
Dwutlenek węgla |
|
7301 – Ścianka szczelna z żeliwa lub stali, nawet drążona, tłoczona lub wykonana z połączonych elementów; spawane, zgrzewane kątowniki, kształtowniki i profile, z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7302 – Elementy konstrukcyjne torów kolejowych lub tramwajowych, z żeliwa lub stali: szyny, odbojnice i szyny zębate, iglice zwrotnicowe, krzyżownice, pręty zwrotnicowe i pozostałe elementy skrzyżowań, podkłady kolejowe, nakładki stykowe, siodełka szynowe, kliny siodełkowe, podkładki szynowe, łapki mocujące, płyty podstawowe, cięgna i pozostałe elementy przeznaczone do łączenia lub mocowania szyn |
Dwutlenek węgla |
|
7303 00 – Rury, przewody rurowe i profile drążone, z żeliwa |
Dwutlenek węgla |
|
7304 – Rury, przewody rurowe i profile drążone, bez szwu, żelazne (inne niż żeliwne) lub ze stali. |
Dwutlenek węgla |
|
7305 – Pozostałe rury i przewody rurowe (na przykład spawane, zgrzewane, nitowane lub podobnie zamykane), o przekroju poprzecznym w kształcie koła, których zewnętrzna średnica przekracza 406,4 mm, z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7306 – Pozostałe rury, przewody rurowe i profile drążone, z żeliwa lub stali (na przykład z otwartym szwem lub spawane, zgrzewane, nitowane lub podobnie zamykane) |
Dwutlenek węgla |
|
7307 – Łączniki rur lub przewodów rurowych (na przykład złączki nakrętne, kolanka, tuleje), z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7308 – Konstrukcje (z wyłączeniem budynków prefabrykowanych objętych pozycją 9406) i części konstrukcji (na przykład mosty i części mostów, wrota śluz, wieże, maszty kratowe, dachy, szkielety konstrukcji dachów, drzwi i okna oraz ramy do nich, progi drzwiowe, okiennice, balustrady, filary i kolumny), z żeliwa lub stali; płyty, pręty, kątowniki, kształtowniki, profile, rury i tym podobne, przygotowane do stosowania w konstrukcjach, z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7309 00 – Zbiorniki, cysterny, kadzie i podobne pojemniki na dowolny materiał (inny niż sprężony lub skroplony gaz), z żeliwa lub stali, o pojemności przekraczającej 300 l, nawet pokryte lub izolowane cieplnie, ale niewyposażone w urządzenia mechaniczne lub termiczne |
Dwutlenek węgla |
|
7310 – Cysterny, beczki, bębny, puszki, skrzynki i podobne pojemniki na dowolny materiał (inny niż sprężony lub skroplony gaz), z żeliwa lub stali, o pojemności nieprzekraczającej 300 litrów, nawet pokryte lub izolowane cieplnie, ale niewyposażone w urządzenia mechaniczne lub termiczne |
Dwutlenek węgla |
|
7311 00 – Pojemniki na sprężony lub skroplony gaz, z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7318 – Wkręty, śruby, nakrętki, wkręty do podkładów, haki gwintowane, nity, zawleczki, przetyczki, podkładki (włącznie z podkładkami sprężystymi) i podobne artykuły, z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
7326 – Pozostałe artykuły z żeliwa lub stali |
Dwutlenek węgla |
|
ALUMINIUM |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
7601 – Aluminium nieobrobione plastycznie |
Dwutlenek węgla |
|
7603 – Proszki i płatki aluminium |
Dwutlenek węgla |
|
7604 – Sztaby, pręty i kształtowniki, z aluminium |
Dwutlenek węgla |
|
7605 – Drut aluminiowy |
Dwutlenek węgla |
|
7606 – Blachy grube, cienkie oraz taśma, o grubości przekraczającej 0,2 mm, z aluminium |
Dwutlenek węgla |
|
7607 – Folia aluminiowa (nawet zadrukowana lub na podłożu z papieru, tektury, tworzyw sztucznych lub podobnych materiałów podłożowych), o grubości (z wyłączeniem dowolnego podłoża) nieprzekraczającej 0,2 mm |
Dwutlenek węgla |
|
7608 – Rury i przewody rurowe, z aluminium Dwutlenek węgla |
Dwutlenek węgla |
|
7609 00 00 – Łączniki rur lub przewodów rurowych (na przykład złączki nakrętne, kolanka, tuleje), z aluminium |
Dwutlenek węgla |
|
7610 – Konstrukcje z aluminium (z wyłączeniem budynków prefabrykowanych objętych pozycją 9406) i części takich konstrukcji (na przykład mosty i części mostów, wieże, maszty kratowe, dachy, szkielety konstrukcji dachów, drzwi i okna oraz ramy do nich i progi drzwiowe, balustrady, filary i kolumny); płyty, pręty, kształtowniki, rury i temu podobne, z aluminium, przygotowane do stosowania w konstrukcjach |
Dwutlenek węgla |
|
7611 00 00 – Zbiorniki, cysterny, kadzie i podobne pojemniki, z aluminium, na dowolny materiał (inny niż sprężony lub skroplony gaz), o pojemności przekraczającej 300 litrów, nawet pokryte lub izolowane cieplnie, ale niewyposażone w urządzenia mechaniczne lub termiczne |
Dwutlenek węgla |
|
7612 – Beczki, bębny, puszki, skrzynki i podobne pojemniki, z aluminium (włączając sztywne lub składane pojemniki rurowe), na dowolny materiał (inny niż sprężony lub skroplony gaz), o pojemności nieprzekraczającej 300 litrów, nawet pokryte lub izolowane cieplnie, ale niewyposażone w urządzenia mechaniczne lub termiczne |
Dwutlenek węgla |
|
7613 00 00 – Pojemniki z aluminium na sprężony lub skroplony gaz |
Dwutlenek węgla |
|
7614 – Splotki, kable, taśmy plecione i temu podobne, z aluminium, nieizolowane elektrycznie |
Dwutlenek węgla |
|
7616 – Pozostałe artykuły z aluminium |
Dwutlenek węgla |
|
CHEMIKALIA |
|
|
Kod CN |
Gaz cieplarniany |
|
2804 10 00 – Wodór |
Dwutlenek węgla |
Kiedy CBAM nie ma zastosowania?
CBAM nie ma zastosowania w przypadku sprowadzania towarów pochodzących z następujących państw:
- Islandia
- Liechtenstein
- Norwegia
- Szwajcaria
CBAM nie ma zastosowania w przypadku sprowadzania towarów pochodzących z następujących terytoriów:
- Büsingen
- Helgoland
- Livigno
- Ceuta
- Melilla
CBAM nie ma zastosowania w przypadku, gdy:
- wartość rzeczywista towarów na przesyłkę nie przekracza wartości 150 EUR (dotyczy towarów sprowadzanych przez przedsiębiorców oraz towarów znajdujących się w bagażach osobistych podróżnych przybywających z państw trzecich),
- towary mają transportowane lub wykorzystywane w związku z działaniami wojskowymi zgodnie.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym.
